Varken - vèèrke -
vèèreke - culinair - specialiteiten na de varkensslacht
Samengesteld
door Harry van Boxtel en Ed Schilders - 2012-11-08

► steek
zelfstandig
naamwoord
steek
De wonde die veroorzaakt
wordt door de slager als hij het varken de doodsteek toebrengt - dat
deel van het varken dat als lekkernij gold
Cees Robben -
Robben en rooms; Tilburg 1981
- Daags daarna werd het varken afgekapt. De grote stukken gingen de
kuip in en het klein goed ging terzijde voor de bloedworst, de zult,
de kaoikes en de balkenbrij. De hersens en ‘de steek’ werden het
eerst gegeten... dat was het ‘smodderpötje’. Daar kon onze pa zich
te goed aan doen... dan glommen z'n kien en z’n wangen van al dat
kösselijk vet.’
►
smòdderpötje
verkleind zelfstandig naamwoord
gerecht dat bereid wordt van het eerste
'slachtafval' bij de varkensslacht - volksgerecht voor fijnproevers
Cees Robben -
Robben en rooms; Tilburg 1981
- Daags daarna werd het varken afgekapt. De grote stukken gingen de
kuip in en het klein goed ging terzijde voor de bloedworst, de zult,
de kaoikes en de balkenbrij. De hersens en ‘de steek’ werden het
eerst gegeten... dat was het ‘smodderpötje’. Daar kon onze pa zich
te goed aan doen... dan glommen z'n kien en z’n wangen van al dat
kösselijk vet.’
► zuutekrèp
zelfstandig
naamwoord
D'16
"zuutekrep noemde men vroeger het bloederige vleesch rondom de
steekwonde bij het varkens slachten"
D'l6
"zuutekrep - hij is nor z'n zuutekrep (naar zijn liefje) "
WTT 2012 - Het bloed heeft mogelijk een zoete
smaak aan het vlees gegeven. Door de aanwezigheid van bloed in het
weefsel kon het vlees van ‘de steek’ niet geconserveerd worden, en
moest het kort na de slacht verorberd worden.En Daamen zat er ook
beslist niet naast toen hij in1916 in zijn schrift optekende dat
‘zuutekrep’ ook gebruikt werd voor ‘liefje’.
► hènnekegemof
zelfstandig naamwoord
gerecht,
gemaakt van het eerste 'slachtafval' na de varkensslacht
Bernard van
Dam - Lever, longen en hart gingen in een emmer en werden direct aan
de zorgen van de huisvrouw overgegeven. De ingewanden, hier algemeen
genoemd ‘het hennekegemof’.
WTT 2012 -
Van Dam voegt eraan toe: ‘Wie van onze dialect-specialisten
verklaart mij de afkomst van dat woord?’ - Bernard van Dam,
Oud-brabants dorpsleven, wonen en werken op het Brabantse platteland;
Eindhoven 1972.
► vurstuk
zelfstandig naamwoord
bijzonder smakelijk deel van het
geslachte varken
Jan Naaijkens - ‘Vurstuk zn. voorstuk. De
voorham van een geslacht varken. Het behoort tot de beste delen. Er
zijn twee vurstukke, aangezien er twee hammen zijn.’ Jan Naaijkens -
Dè’s Biks - 1992
► hunnepetrie
zelfstandig
naamwoord
gerecht voor
fijnproevers van de vroegste delen bij de varkensslacht
Jef Paijmans
- Herinneringen - Ome Herman en tante Bertha mestten elk jaar een
varken en wij namen dan als het geslacht werd, een helft over. In
het late najaar maakte moeder dan zult en balkenbrij, smolt het vet
tot ‘kaaikes’ en vader kreeg ‘hunnepetrie’. Dat waren de hersenen
van het pas geslachte varken. Het werd gebraden in een ijzeren
pannetje
|